محمدحسین دهقان در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به اینکه وظیفه شناسایی مشتری بر عهده بانک عامل است و بانک مرکزی و سامانه نهاب وظیفه شناسایی مشتریان بانکی را بر عهده ندارند، گفت: هر بانکی مکلف است طبق دستور بانک مرکزی، اطلاعات مشتریان خود را دریافت کند.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: اگر مشتری حقیقی فاقد کد ملی معتبر بود نباید به وی خدمت داده شود و حتما باید حساب این مشتری مسدود شود و امکان برداشت از حساب وجود نداشته باشد و در عین حال، به محض اینکه بتواند اطلاعات حساب را تکمیل کند، رفع مسدودی انجام خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین وظیفه شناسایی مشتری راسا بر عهده بانک عامل است و در این زمینه بانک مرکزی وظیفه‌ای ندارد. برخی سامانه نهاب را سامانه شناسایی مشتری در نظر می گیرند که به هیچ عنوان درست نیست. نکته دوم اینکه سامانه نهاب سامانه نظارتی بانک مرکزی است و عملکرد بانک ها به نحوی که عنوان شد در بحث شناسایی مشتری توسط سامانه نهاب ردیابی و رصد می شود.
دهقان افرود: در واقع بانک مرکزی از طریق سامانه نهاب، این تکلیفی که بر عهده بانک ها گذاشته شده را بررسی می کند که آیا بانک مشتری خود را به درستی شناخته و یا خیر؟ مدل سامانه به این شکل است که بانک ها اقلام اطلاعاتی که از قبل مشخص شده را برای بانک مرکزی می فرستند و بانک مرکزی این اقلام اطلاعاتی را برای استعلام ارسال می کند. به عنوان نمونه برای اشخاص حقیقی ایرانی این اطلاعات برای ثبت احوال ارسال می شود و برای مشتریان حقوقی به ثبت شرکت ها و برای مشتریان خارجی نیز به مرجع مربوط.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی ادامه داد: در صورتی که همه اطلاعات درست باشد و اطلاعات با استانداردها مشکلی نداشت، این جا بانک مرکزی اقدام به تولید شناسه شهاب می کند که یک کد یکتا در کل شبکه بانکی است و در واقع هر نفر بیش از یک شناسه شهاب در کل بانک ها ندارد.
دهقان تاکید کرد: یعنی اگر بانکی از بانک مرکزی برای یک کد شهاب درخواست بدهد و بانک دیگری نیز استعلام کند همان کد ارسال می شود و اگر بانکی اطلاعات را درست ارسال نکند شناسه شهابی تولید نمی شود و اطلاعات به بانک برگردانده می شود و تا زمانی که اطلاعات صحیح از سمت بانک مرکزی ارسال نشود، شناسه شهاب تولید نمی شود.
وی گفت: برای مشتریانی که موفق به دریافت شناسه شهاب می شوند چند قلم اطلاعات مدنظر راستی آزمایی می شود و این که گفته می شود الان حساب‌های بانکی زیادی هست که به هیچ وجه مشخص نیست اطلاعات مربوط به چه کسی است، ادعای پذیرفتنی نیست و بانک مرکزی چندین سال است که جدا از سامانه نهاب تمام اطلاعات مشتریان را دریافت و رصد می کند. بانک ها نیز مکلف هستند که اطلاعات را دقیق داشته باشند و جایی که کد ملی نخواند، در اولین فرصت حتما باید مسدودی از برداشت صورت بگیرد.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی تاکید کرد: به کسی شناسه شهاب داده می شود که اطلاعات وی راستی آزمایی شده باشد؛ بنابراین دیگر نمی توان ادعا کرد که هنوز افرادی وجود دارند که کد ملی متفاوت دارند و اگر هم باشند منطقا این افراد خدمات بانکی دریافت نخواهند کرد و این نیست که فرد هم خدمات بانکی بگیرد و هم اینکه شناسه شهاب نداشته باشد و اطلاعات هویتی وی دقیق نباشد.
دهقان با اشاره به اینکه چنین چیزی به نظر من در حال حاضر نمی تواند ادعای درستی باشد بیان داشت: اینکه ما بیاییم تحلیل کنیم تعداد حساب های بانکی را یک طرف بگیریم و تعداد شناسه شهاب تولید شده را یک طرف و سپس درصد پوشش را در نظر بگیریم، خیلی به خطا رفته ایم.
وی تصریح کرد: حساب های بانکی مربوط به مشتریان متفاوت است و مشتریان بانکی یکتا هستند و هر مشتری می تواند به عنوان نمونه ۲۰ حساب داشته باشد و اگر ما یک شهاب به این فرد بدهیم یعنی این که ۲۰ شماره حساب این مشتری کد شهاب دریافت کرده و شهاب ارائه شده برای این فرد یکتا است. یعنی اگر بیش از ۷۰ میلیون مشتری بانکی ایرانی شناسه شهاب گرفتند در واقع ما به همان میزان مشتری یکتای شناخته شده داریم و در عین حال حساب های بانکی ما چند صد میلیون حساب است.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی با اشاره به اینکه تعداد مشتریان بانکی که نمی تواند بیشتر از اشخاص ایرانی باشد، تصریح کرد: مگر چند میلیون جمعیت داریم که در آمار ادعا کنیم ۳۰۰ میلیون مشتری داریم. البته اینکه ۳۰۰ میلیون مشتری داریم مشخص نیست از کجا آمده و باید گفت ما بالغ بر ۵۰۰ میلیون حساب بانکی داریم و با این نوع مقایسه ها کاملا به خطا می رویم چون برای بیش از ۷۰ میلیون مشتری می توانیم بگوییم درصد پوشش ما نزدیک به ۱۰۰ درصد است.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: تمام اشخاص ایرانی که در شبکه بانکی حساب دارند، امروز برای آنها کد شهاب گرفته شده است. بنابراین دو چیزی در برخی رسانه ها مقایسه شده که درست نیست و برای اشخاص خارجی نیز به همین شکل است و مقایسه تعداد حساب بانکی با تعداد کد شهاب کاملا به بیراهه رفتن است. وقتی می گوئیم تعداد شهاب در واقع تعداد مشتری است و ما بیشتر از این تعداد مشتری حقیقی ایرانی نداریم و دیگر ما ۳۰۰ میلیون جمعیت نداریم که بگوییم ۳۰۰ میلیون مشتری باید داشته باشیم.
دهقان خاطرنشان کرد: در مورد اشخاص حقیقی ایرانی وضعیت پوشش سامانه نهاب بسیار مطلوب است و به جرات می توان ادعا کرد که مشکلی در این زمینه نداریم. در مورد اشخاص حقوقی ایرانی نیز باید دقت شود که بانک مرکزی سیاست گذار اشخاص حقوقی ایرانی نیست و ناظر شبکه بانکی است و در صورتی که مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد که متاسفانه همچنان وجود دارد، عمدتا مشتریانی نیستند که در ثبت شرکت ها ثبت کرده باشند و مشتریانی هستند که به عنوان زیرمجموعه ها گفته می شوند مانند فدراسیون ها، بهداشت و اوقاف و در این زمینه ها نیز با ثبت شرکت‌ها در حال رایزنی هستیم که بزودی تعیین تکلیف شوند و این مشکل نیز رفع شود و از این بابت نیز نباید خیلی ریسک بالایی متصور باشیم، ولی قطعا باید تعیین تکلیف شوند و تا زمانی که این مشکل در مراجع اصلی حل نشود، بانک مرکزی امکان صدور شناسه شهاب برای این مشتریان حقوقی را ندارد.
وی تصریح کرد: یکی از اقلام ضروری برای صدور شناسه شهاب، شناسه ملی است و اگر مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد عملا امکان ارائه شناسه شهاب برای وی نیز وجود نخواهد داشت و مشکل باید در جایی خارج از بانک مرکزی جستجو شود. سامانه نهاب در بانک مرکزی در این حوزه ۱۰۰ درصد آمادگی دارد و به محض اینکه شناسه ملی و اقلام ضروری آن در مراجع تولید مشخص شود بانک مرکزی به سرعت آن را انجام می دهد و مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: بانک مرکزی در اقدام بسیار مناسبی که انجام داده تمامی سامانه های خود از سامانه های پرداخت و ارائه خدمات مانند سیاح و سمات و ... را با کد شهاب هماهنگ کرده و در واقع کد شهاب و شناسه شهاب به عنوان کلید همه سامانه ها در نظر گرفته شده و اگر بانکی در اقدامات خود برای مشتری شناسه شهاب نگیرد حتما در ارائه خدمات که توسط سامانه های بانک مرکزی به بانک صورت می گردد دچار مشکل خواهد شد و عملا آن مشتری نمی تواند خدمات لازم را بگیرد و الان سامانه سمات روی این موضوع قفل کرده و اگر اطلاعات مشتری ثبت نشود اصلا امکان ثبت در این سامانه را نخواهد داشت و یا سامانه سیاح و سایر سامانه های در حال انجام.
وی افزود: بنابراین یکی از اقدامات بسیار موثر بانک مرکزی برای اینکه تمامی بانک ها مکلف شوند که مشتریان خود را به درستی شناسایی کنند، این کار جهادی بود که توسط همکاران معاونت فن‌آوری‌های نوین بانک مرکزی و بخش نظارت صورت گرفت و اینگونه با بی‌انصافی با آن برخورد می شود.
دهقان اظهارداشت: عملا بانک ها تمامی مشتریان خود را به سمت سامانه نهاب سوق داده اند. ما در این زمینه دستاورد مناسبی را داشتیم، مگر برخی مشتریان حقوقی که باید مشکل را در جای دیگری جستجو کرد. به نظرم وضعیت بسیار مطلوب تر از قبل است. نکته پایانی اینکه بانک مرکزی هر ماهه اطلاعات تمامی بانک ها را از حیث دارا بودن و یا فاقد کد شهاب بودن در تمامی سامانه های پرداخت اعم از ساتنا، پایا و چکاوک بررسی می کند.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی تصریح کرد: هر ماه آمار تمامی بانک ها رصد می شود و اگر مشکلی وجود داشته باشد به مدیران عامل بانک ها تذکر داده می شود و خواسته می شود که اطلاعات بررسی و مشکل سریعا رفع رجوع شود و این عملکرد یکساله بانک مرکزی باعث بهبود بسیار محسوس عملکرد بانک ها در حوزه سامانه های بانکی شده است.
دهقان خاطرنشان کرد: البته فاقد شناسه شهاب بودن در برخی موارد به دلیل مشکلات نرم افزاری بانک ها بوده و اطلاعات را به درستی ارسال نمی کردند و با همکاری بانک ها و بانک مرکزی این مشکل هم در حال حل است و اکثریت بانک ها این مشکل را رفع کردند و الان وضعیت بسیار مطلوب است و آمار ارائه شده در برخی رسانه ها با واقعیات بسیار فاصله دارد.
وی آخرین گام بانک مرکزی در این حوزه را عدم ارائه خدمت به تمامی مشتریان فاقد شناسه شهاب در سامانه های ملی پرداخت دانست و گفت: برای اشخاص حقیقی این موضوع به زودی انجام خواهد شد و برای اشخاص حقوقی و خارجی هم در بانک مرکزی تمامی مقدمات کار ایجاد شده و تنها باید به نحوی کار انجام شود که موجب تبعات اجتماعی نشود و مشتریان فاقد مشکل دچار چالش نشوند.
